Çocuklarda hekime başvurmayı gerektiren en önemli nedenlerin başında, üst solunum yolu enfeksiyonları gelir. ‘A Grubu Beta Hemolitik Streptokoklar’, çocukluk yaş grubu bademcik ve farenks iltihabında etken olarak sık görülen bakteriyel ajanlardır.
En sık 5-15 yaş arasında görülürken; oyun çocukluğu ve süt çocukluğu dönemlerinde de karşımıza çıkabilir. Sıklıkla kış aylarında olmak üzere ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde de bu enfeksiyonlara rastlanır.
Enfeksiyon, daha çok solunum yolu ile bulaşır. Bulaşık besinlerin (süt, dondurma, süt ürünleri, yumurta ve yumurta içeren besinler) ve kirli suların da salgına yol açtığı gözlenmiştir. Kalabalık aileler, okullar, kışlalar, kreş ve yuvalar hastalığın yayılmasını kolaylaştırır. Tedavi edilmediği takdirde “akut eklem romatizması” gibi kalıcı sekellere neden olabilen komplikasyonlar gelişebilir.
Kuluçka dönemi 2 ile 5 gün arası değişir. Baş ağrısı ve kusma şikayeti ile başlar. Bu bulgulara 39 dereceye varan yüksek ateş eşlik edebilir, bunun ardından bademciklerde şişme, kızarıklık, üzerlerinde beyaz membranlar, ağrılı lenf bezleri ve yumuşak damakta küçük kanama odakları tespit edilebilir.
En yararlı ve doğru tanı yöntemi boğaz kültürüdür. Pozitif boğaz kültürü, genellikle akut enfeksiyon göstergesi olup, taşıyıcılığı da gösterebilmektedir. Ani başlayan boğaz ağrısı, ateş, baş ağrısı, karın ağrısı, kusma, boyunda ağrılı lenf bezleri olan çocuklarda, boğaz kültürü alınmalıdır.
Burun akıntısı, öksürük, ishal, ses kısıklığı gibi viral enfeksiyon varlığını düşündüren durumlarda, A Grubu Beta Hemolitik Streptokoka bağlı enfeksiyon olasılığı düşük olduğundan, boğaz kültürü alınmasına gerek yoktur.
Tanıyı hızlandırmak amacıyla hızlı antijen testleri de kullanılmaktadır. Pozitif bulgu tanıyı desteklerken, negatiflik tanıyı dışlamadığından boğaz kültürü ile doğrulanmalıdır. Enfeksiyonlu kişi ile temas durumunda, boğaz kültürü almak şartlara göre değişiklik gösterir. Bulguları olmayan ev halkına, sınıf arkadaşlarına rutin boğaz kültürü taraması şart değildir ancak ailede veya sınıfta akut eklem romatizması ve akut nefrit geçirmiş birey varsa tarama yapılmalıdır.
A Grubu Beta Hemolitik Streptokoklarla oluşan üst solunum yolu enfeksiyonları, oluşturabilecekleri komplikasyonlar nedeniyle mutlaka tedavi edilmelidir. Etkili bir antibiyotik tedavisi ile 24-48 saat içinde cevap görülmeli ve tedavi 10 gün sürdürülmelidir. Çocuk, tedavinin başlangıcından 24 saat geçene kadar okula veya yuvaya gitmemelidir.
Tedavi sonrasında ilk 30 gün içinde ikinci kez klinik bulgu varlığı ve bakteri üretilmesi görülebilir, bu tekrarlar ortalama yedi yaş civarında tespit edilir. Başta grup bir antibiyotik ile alternatif tedavi yapılır.
Prof. Dr. Ayça Vitrinel